Η Ελαφόνησος βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου με έκταση 19 τετραγωνικά χιλιόμετρα και απόσταση μόνο 570 μέτρα από την απέναντι Πελοποννησιακή ακτή της Πούντας που μαζί με άλλα 3 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης στην Λακωνία αποτελούν την Κοινότητα Ελαφονήσου.
Το σημερινό της όνομα η Ελαφόνησος το αντλεί από το πλούσιο κυνήγι που υπήρχε στην περιοχή από την αρχαιότητα καθώς όπως αναφέρεται και από τον Παυσανία πολλά ήταν τα αρχαία ιερά της Θεάς Αρτεμης στην περιοχή, και πιο συγκεκριμένα λόγο της ύπαρξης πλήθους ελαφιών κόκκινου χρώματος (CERVI). Σύμφωνα και με Βενετσιάνικους χάρτες του 15ου αιώνα η Ελαφόνησος αποτυπώνετε ως CERVI "τσέρβι" και τα Κύθηρα ως CERIGO "τσερίγκο" (όνομα που οι ντόπιοι χρησιμοποιούν ως και σήμερα για τα Κύθηρα (Τσιρίγο), κάτι που δεν έγινε και με το όνομα "Τσέρβι" για την Ελαφόνησο καθώς δεν κατοικούταν τότε). Τέλος το απέναντι χωριό Βιγκλάφια μαρτυρά με το όνομα του την αλήθεια αυτή (ΒΙΓΚΛΑ - ΕΛΑΦΙΑ) καθώς από κει, απλώνεται μπροστά μας πεντακάθαρα όλος ο κάμπος ως την Ελαφόνησο μαζί με την λιμνοθάλασσα Στρογγύλη. Ως φυσικό παρατηρητήριο λοιπόν των κόκκινων μικρόσωμων αυτών Ελαφιών δεν θα μπορούσε παρά να αποδοθεί αυτό το τοπωνύμιο. Η άποψη αυτή ενισχύεται σημαντικά παρατηρώντας το άγαλμα της Θεάς Αρτεμης στο μουσείο του Λούβρου (προερχόμενο από την Λακωνία) όπου κρατά στο ένα χέρι τα βέλη της και στο άλλο ένα μικρόσωμο τέτοιο ελάφι.
Η Ελαφόνησος ανήκει στον Νομό Λακωνίας, στα 3,7 ναυτικά μίλια ανατολικά της βρίσκεται η Νεάπολη, έδρα του Δήμου Βοιών που μαζί με τα υπόλοιπα χωριά στο νοτιοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου, την Ακρα Μαλέα, αποτελούν τα Βάτικα. Στα 4,5 ναυτικά μίλια από το Ακρωτήρι του Φράγκου, νότια, βρίσκονται τα Κύθηρα (Τσιρίγο)
Ο πληθυσμός του νησιού είναι μερικές εκατοντάδες κάτοικοι τον χειμώνα οι οποίοι το καλοκαίρι σχεδόν διπλασιάζονται. Επίσης το νησί είναι πόλος έλξης χιλιάδων τουριστών με κορύφωση τους μήνες, Ιούλιο και Αύγουστο, όπου οι διανυχτερεύσεις ξεπερνούν τις 5.000 και οι διελεύσεις αυτοκινήτων καθημερινά φθάνουν και ξεπερνούν τις 1.600.
Ιστορία
Κατά την αρχαιότητα η σημερινή Ελαφόνησος δεν αποτελούσε νησί αλλά την χερσόνησο "ΟΝΟΥ ΓΝΑΘΟΣ" σύμφωνα με τον Παυσανία, ο οποίος στην περιήγησή του περιγράφει την πόλη στην ποντισμένη σήμερα περιοχή της νησίδας Παυλοπέτρι όπου διακρίνονται ακόμη και τώρα χαλάσματα σπιτιών και καρόδρομοι όπως και στον Καλόγερα, στη νησίδα Κασέλα αλλά και αλλού.
Επίσης αναφέρει εκτός των άλλων πλήθος Ιερών και τον τάφο του Κινάδου, πλοίαρχου του Μενελάου στην εκστρατεία κατά της Τροίας, που πιθανόν ταυτίζεται με την Πυραμίδα στα Βιγκλάφια με βάση 17,5Χ16 μέτρα και η οποία είναι σχεδόν κατεστραμμένη σήμερα. Μαζί με την περιοχή μεταξύ του νησιού και της Πελοποννήσου που ποντίστηκε τον 4 αιώνα μ.χ. ποντίστηκαν και άλλα μικρότερα κομμάτια γης γύρω του νησιού που σήμερα μας ανταμείβουν με τα υπέροχα χρυσοπράσινα χρώματα στα νερά άνωθεν τους.
Κατά τον 16ο και 17ο αιώνα το νησί υπήρξε ορμητήριο Πειρατών και Κουρσάρων, αφού το "Στενό της Ελαφονήσου" αποτελεί ακόμη και σήμερα το κυριότερο πέρασμα πλοίων στην Ανατολική Μεσόγειο με εκατοντάδες διελεύσεις πλοίων μέρα και νύχτα.
Η πρώτη προσπάθεια εποίκησης έγινε το 1835 ορμούμενη από την Μάνη με τον Τζανετάκη Γρηγοράκη που απέτυχε κι αργότερα κάτοικοι από τα γύρω χωριά των Βατίκων έκαναν τα πρώτα τους βήματα για την κατοίκηση του από τους ίδιους βάζοντας ζώα στο έρημο τότε νησί. Το 1837 εκδόθηκε διάταγμα "Περί συνοικισμού εν Ελαφόνησο" από την Ελληνική Κυβέρνηση και από το 1839 ως το 1849 υπήρξε σοβαρή διπλωματική διαμάχη με τους Αγγλους που έλεγχαν την Ιόνιο Πολιτεία κατά την περίοδο 1814-1864 κι αναπόσπαστο μέρος της αποτελούσαν η Ελαφόνησος μαζί με τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα. Το 1850 λοιπόν η Ελαφόνησος εποικήθηκε οριστικά από τους σημερινούς της κατοίκους. Σημαντικότερος παράγοντας όλων βέβαια για την επιτυχία της εποίκησης ήταν η οριστική διακοπή της πειρατείας στο Αιγαίο από το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό.
Σ' όλα τα νησιά του Αρχιπελάγους και στις παράκτιες περιοχές υπήρχαν παρατηρητήρια, "βίγλες", απ' όπου οι βιγλάτορες παρακολουθούσαν μέρα νύχτα τα καράβια που πλησίαζαν στη στεριά και ειδοποιούσαν τον πληθυσμό μόλις διέκριναν κάποιο πλοίο. Βάρδια (από τις βάρδιες του εκάστοτε βιγλάτορα) ονομάζεται και η υψηλότερη κορυφή του νησιού της Ελαφονήσου στα 276μ. που χρησιμοποιήθηκε ως Βίγλα από τους σημερινούς της κατοίκους τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ώστε να προστατεύονται οι κάτοικοι από της επιδρομές και τα πυρά Γερμανικών ταχυπλόων σκαφών που εξορμούσαν από τον γερμανικό Ναύσταθμο του Γυθείου με σκοπό την τρομοκράτηση των κατοίκων της Ελαφονήσου, οι οποίοι μετά τα σήματα του βιγλάτορα αναχωρούσαν από το χωριό και κρύβονταν στις αθέατες σπηλιές στο Μαυρουδί.
Η Ελαφόνησος διαθέτει ως και σήμερα έναν από τους μεγαλύτερους αλιευτικούς στόλους στην Ελλάδα. Τα περισσότερα σκάφη είναι ξύλινα τρεχαντήρια αλλά και παπαδιές εξαιρετικής ναυπήγησης γνήσιοι απόγονοι της τριήρης από τις Σπέτσες, την Ύδρα, την Κοιλάδα. Λέγεται άλλωστε ότι το Λαφονήσι στην Νοτιοδυτική Κρήτη οφείλει το όνομα του στους ψαράδες της Ελαφονήσου. Επειδή αποκαλούσαν τον τόπο Λαφονήσι όπως ακόμη και σήμερα ονομάζουν οι ίδιοι την Ελαφόνησο λόγω της ομοιότητας των χρωμάτων της θάλασσας με τα υπέροχα χρυσοπράσινα νερά του Σίμου, της Λεύκης, της Πούντας αλλά και αυτής στης Παναγίας τα Νησιά.
Διακοπές στην Ελαφόνησο
Για τις διακοπές σας στην Ελαφόνησο θα πρέπει να γνωρίζετε ότι στο νησί λειτουργεί Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο (τηλ. 2734061294). Στην Νεάπολη, απέναντι στα Βάτικα υπάρχει Κέντρο Υγείας και το κοντινότερο Νοσοκομείο βρίσκεται στους Μολάους ενώ το επόμενο στην Σπάρτη. Στο νησί υπάρχει φαρμακείο και atm αλλά όχι Τράπεζες και ΕΛΤΑ που υπάρχουν κι αυτά στην κοντινή Νεάπολη.
Στο νησί δεν θα πρέπει να παραλείψετε να δοκιμάσετε τα παραδοσιακά γλυκά του τόπου, αμυγδαλωτά, κουραμπιέδες και δίπλες.
Επίσης θα εξυπηρετηθείτε από το πλυντήριο-στεγνωτήριο που λειτουργεί καθ' όλο το έτος στο κέντρο τoυ χωριού.
Τους καλοκαιρινούς μήνες λειτουργούν αρκετά εστιατόρια αλλά και καταστήματα γρήγορης εστίασης στο χωριό της Ελαφονήσου αλλά και σε κάποιες από τις παραλίες.
Στο χωριό, επίσης, θα βρείτε ασύρματο internet, φούρνους, super market και mini market. Υπάρχουν επίσης καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος με τραπεζοκαθίσματα σε όλο το μήκος του αλιευτικού λιμανιού. Επίσης στο χωριό θα βρείτε καταστήματα με παραδοσιακά προϊόντα, παραδοσιακά γλυκά, είδη χειροτεχνίας αλλά και με είδη δώρων και αναμνηστικά.
Η θαλάσσια περιοχή στο Παυλοπέτρι και στο Χαμόκελο είναι ιδανική για wind surfing και kite surfing. Επίσης η Ελαφόνησος είναι παράδεισος για ψάρεμα καθώς στα νερά της υπάρχει ολόκληρος ο θαλάσσιος κόσμος του Αιγαίου σε αφθονία.
Συγκοινωνίες & Πρόσβαση
Η πρόσβαση στην Ελαφόνησο γίνεται κυρίως οδικώς, είτε με ΙΧ, είτε με ΚΤΕΛ ή ιδιωτικό ταξί. Σε κάθε περίπτωση πρόσβαση οδικώς έχει κανείς έως την Πούντα (σημείο Υπόστεγο), απ’όπου με οχηματαγωγά ή λάντζα (καΐκι) φτάνει στο νησί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και τακτικότερα κατά τους θερινούς μήνες. Για δρομολόγια ΚΤΕΛ πατήστε εδώ.
Aπό το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος και από το αεροδρόμιο της Καλαμάτας μπορεί να φτάσει κάποιος οδικώς στην Ελαφόνησο. Εναλλακτικά πρόσβαση στην Ελαφόνησο έχουν ιδιωτικά σκάφη τα οποία και δένουν είτε στο λιμάνι ή σε κολπίσκους περιμετρικά της νήσου. Η Ελαφόνησος δε συνδέεται ακτοπλοϊκά με κανένα λιμάνι.
Εντός της νήσου δεν υπάρχει συγκοινωνία. Τις απομακρυσμένες παραλίες μπορεί να επισκεφθεί κανείς με ΙΧ ή ιδιωτικό σκάφος, με το τουριστικό σκάφος που εξυπηρετεί τους επισκέπτες, ή ακόμη και με ποδήλατο ή μηχανάκι το οποίο μπορεί να ενοικιάσει από τοπική επιχείρηση εντός νήσου.
Η πρόσβαση στην Ελαφόνησο γίνεται κυρίως οδικώς, είτε με ΙΧ, είτε με ΚΤΕΛ ή ιδιωτικό ταξί. Σε κάθε περίπτωση πρόσβαση οδικώς έχει κανείς έως την Πούντα (σημείο Υπόστεγο), απ’όπου με οχηματαγωγά ή λάντζα (καΐκι) φτάνει στο νησί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και τακτικότερα κατά τους θερινούς μήνες. Για δρομολόγια ΚΤΕΛ πατήστε εδώ.
Aπό το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος και από το αεροδρόμιο της Καλαμάτας μπορεί να φτάσει κάποιος οδικώς στην Ελαφόνησο. Για ενοικίαση αυτοκινήτου δείτε εδώ.
Εναλλακτικά πρόσβαση στην Ελαφόνησο έχουν ιδιωτικά σκάφη τα οποία και δένουν είτε στο λιμάνι ή αρόδο σε κολπίσκους περιμετρικά της νήσου. Η Ελαφόνησος δε συνδέεται ακτοπλοϊκά με κανένα λιμάνι.
Εντός της νήσου δεν υπάρχει συγκοινωνία. Τις απομακρυσμένες παραλίες μπορεί να επισκεφθεί κανείς με ΙΧ ή ιδιωτικό σκάφος, με το τουριστικό σκάφος που εξυπηρετεί τους επισκέπτες, ή ακόμη και με ποδήλατο ή μηχανάκι το οποίο μπορεί να ενοικιάσει από τοπική επιχείρηση εντός νήσου.
Αναλυτικά οδηγίες πρόσβασης, δρομολόγια ferry boats και λάντζας καθώς και τηλέφωνα επικοινωνίας θα βρείτε στον παρακάτω σύνδεσμο.
Οδηγίες
(πηγή Δήμος Ελαφονήσου)
